Czy CIT estoński jest odpowiedni dla Twojej firmy? Analiza zalet i wad 2024

Skomplikowanie prawa podatkowego i procedur przez nie przewidzianych jest z perspektywy podatnika niekorzystne. Często zniechęca do prowadzenia działalności, a w skrajnych przypadkach okazuje się przyczyną jej zakończenia. Wprowadzony w 2021 r. w Polsce CIT estoński miał być receptą na trudności spotykane przez przedsiębiorców jako rozwiązanie zwiększające pulę środków podatnika i zachęcające do inwestycji. Nie spotkał się jednak z zainteresowaniem, które przewidywano.

Jakie korzyści przynosi podmiotom gospodarczym CIT estoński? Dlaczego nie jest rozwiązaniem idealnym? Odpowiadamy poniżej.

CIT estoński dla firmy – podstawowe informacje

Mianem CIT-u estońskiego określa się zryczałtowaną formę opodatkowania przewidzianą dla wybranych spółek prawa handlowego. Na tle innych form opodatkowania wyróżnia się tym, że podatnik nie uiszcza podatku na bieżąco, lecz dopiero wówczas, gdy nastąpi wypłata zysku na rzecz wspólnika lub inne zdarzenie polegające na transferze pieniędzy ze spółki. Tym samym to od spółki – jej wspólników – zależy, kiedy powstanie zobowiązanie podatkowe i jaka będzie jego wysokość.

Kto może skorzystać?

Z CIT-u estońskiego nie może skorzystać każdy podatnik. Warunki, które należy spełnić, aby wybrać omawianą formę opodatkowania, zostały określone w art. 28j ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych (ustawy o CIT). Zgodnie z nim CIT estoński jest przeznaczony dla przedsiębiorców prowadzących działalność jako:

• >spółka z ograniczoną odpowiedzialnością,
• >spółka akcyjna,
• >prosta spółka akcyjna,
• >spółka komandytowa,
• >spółka komandytowo-akcyjna.

Oprócz tego podmiot powinien m.in. zatrudniać co najmniej trzy osoby niebędące wspólnikami, a także uzyskiwać mniej niż 50% przychodów z określonych źródeł (np. z wierzytelności, poręczeń i gwarancji, odsetek, praw autorskich i przemysłowych).

Ile wynosi?

Przepisy ustawy o CIT wyróżniają dwie podstawowe stawki (art. 28o):

• 10% podstawy opodatkowania – w przypadku małego podatnika oraz podatnika rozpoczynającego prowadzenie działalności,
• 20% podstawy opodatkowania – w przypadku pozostałych podatników.

Warto pamiętać, że przy obliczaniu podatku od dywidendy wspólnicy mogą odliczyć 90% (gdy spółka jest małym podatnikiem lub rozpoczyna działalność) lub 70% (w pozostałych przypadkach) podatku CIT zapłaconego przez spółkę. Wskazuje na to art. 30a ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

CIT estoński – proprzedsiębiorczy i proinwestycyjny

Przejdźmy teraz do omówienia zalet CIT-u estońskiego.

Opodatkowaniem objęta dystrybucja zysków

Najważniejsze korzyści płynące z wykorzystania CIT-u estońskiego wynikają z faktu, że podatnicy nie muszą płacić podatku z tytułu uzyskiwanego dochodu, jak ma to miejsce w przypadku „zwykłego” CIT-u. Opodatkowaniu podlega zysk w części, w jakiej zostaje przeznaczony do wypłaty na rzecz wspólników. W konsekwencji podmiot gospodarczy dysponuje większą ilością środków, które można przeznaczyć na inwestycje i rozwój. Co więcej, z uwagi na przesunięcie terminu powstania zobowiązania podatkowego i dłuższy czas utrzymania zysku firma może poprawić swoją płynność finansową.

Efektywne opodatkowanie niższe niż przy CIT

Warto pamiętać również o tym, że CIT estoński dla firmy jest na ogół rozwiązaniem bardziej opłacalnym od CIT-u „zwykłego”, i to pomimo faktu, że stawki w przypadku drugiej z wymienionych form opodatkowania są niższe (9% i 19%). Dzieje się tak dlatego, że efektywne obciążenie podatkowe dla CIT-u estońskiego (takie, które uwzględnia zarówno podatek po stronie spółki, jak i po stronie wspólnika) wynosi jedynie 20% dla małych i rozpoczynających działalność podatników oraz 25% dla pozostałych. W przypadku spółki opodatkowanej CIT-em na zasadach ogólnych efektywna stawka jest wyższa: ok. 26% dla małych i rozpoczynających działalność podatników oraz ok. 34% dla pozostałych.

Bez ewidencji podatkowej

Zaletą CIT-u estońskiego jest też to, że podatnik nie musi prowadzić dodatkowej ewidencji dla celów podatkowych. Podstawą rozliczenia podatku jest wynik księgowy. Oznacza to, że w przypadku omawianej metody opodatkowania wykazywane w księgach rachunkowych koszty i przychody nie różnią się od kosztów i przychodów podatkowych. Bilansowe koszty i przychody są jednocześnie kategoriami podatkowymi.

Więcej niż jedno „ale” – wady CIT-u estońskiego

Na podstawie powyższych uwag można by wysnuć wniosek, że CIT estoński jest rozwiązaniem pozbawionym wad. Tak jednak nie jest. Zastanówmy się dlaczego.

Bez prawa do ulg i odliczeń

Wielu podatników za istotną wadę omawianego rozwiązania uzna fakt, że spółka na ryczałcie estońskim nie jest uprawniona do korzystania z ulg podatkowych, np. IP BOX czy ulg B+R. Spółka nie może także odliczyć od dochodu darowizny czy straty z lat ubiegłych. Co więcej, darowizny podlegają osobnemu opodatkowaniu jako wydatki niezwiązane z działalnością gospodarczą. Wyjątkiem są tutaj darowizny przeznaczone na rzecz ofiar wojny w Ukrainie – nie doprowadzają one do powstania dochodu podlegającego opodatkowaniu (art. 38wb ustawy o CIT).

Ukryte zyski

Warto też pamiętać, że na mocy przepisów ustawy o CIT przedmiotem opodatkowania są również tzw. ukryte zyski, czyli, upraszczając, inne niż wypłata dywidend świadczenia, dokonane na rzecz wspólników lub podmiotów z nimi powiązanych. Ustawa o CIT przewiduje otwarty katalog takich świadczeń (art. 28m ust. 3.). W praktyce oznacza to, że obowiązek zapłaty podatku może powstać w odniesieniu do wielu różnych świadczeń dodatkowych, a podatnik musi samodzielnie określić, jakie zdarzenia stanowią ukryte zyski w taki sposób, by organ podatkowy nie stwierdził naruszenia przepisów.

CIT estoński dla firmy – podsumowanie

W przypadku większości przedsiębiorców CIT estoński okaże się rozwiązaniem korzystnym. Przesądzają o tym możliwość przesunięcia terminu powstania zobowiązania podatkowego i niższa stawka efektywna (w porównaniu do „zwykłego” CIT-u). Zaletą omawianego rozwiązania jest również brak konieczności prowadzenia ewidencji podatkowej. Mimo to warto mieć na uwadze wady, które skutecznie zniechęcają przynajmniej niektórych przedsiębiorców do skorzystania z CIT-u estońskiego. Chodzi w szczególności o brak prawa do odliczeń i ryzyko związane z kategorią ukrytych zysków. Jako że ryczałt nie jest rozwiązaniem pozbawionym wad, należy zastanowić się, czy w danym przypadku decyzja o jego wyborze okaże się w dłuższej perspektywie opłacalna.