Czym jest fundacja rodzinna?

Już 22 maja wejdzie w życie długo oczekiwana ustawa o polskich fundacjach rodzinnych. Jej celem jest stworzenie nowej instytucji w polskim prawie, dedykowanej firmom rodzinnym. Fundacja rodzinna ma stanowić skuteczne narzędzie zabezpieczające rodzinny majątek. Ma zapewnić ciągłość funkcjonowania przedsiębiorstwa po śmierci właściciela lub jego przejściu na emeryturę. A co za tym idzie pomóc w rozwiązaniu problemu dziedziczenia takich firm.

Można przypuszczać, że fundacje rodzinne bardzo szybko staną się jednym z kluczowych narzędzi ochrony majątku i planowania sukcesji. Dlatego warto już teraz przyjrzeć się ich zasadom działania i korzyściom, jakie niosą za sobą. W dzisiejszym artykule postaramy się przybliżyć Państwu podstawowe informacje na temat fundacji rodzinnej, w tym zasad jej opodatkowania.  

Kto może być fundatorem, a kto beneficjentem w fundacji rodzinnej?

Fundacja rodzinna ma być z założenia podmiotem odpowiedzialnym za zarządzanie majątkiem firmy rodzinnej. Ma stanowić zabezpieczenie majątkowe grupy osób wskazanej przez fundatora (beneficjentów). Należy wskazać, że fundatorem w polskiej fundacji rodzinnej może być tylko osoba fizyczna, bądź grupa takich osób. Może nim być każdy, kto ma pełną zdolność do czynności prawnych oraz dysponuje odpowiednim majątkiem na wkład założycielski. Fundatorem można stać się również po śmierci – ustanawiając fundację w testamencie.

Fundator powinien w statucie powoływanej fundacji wskazać jej beneficjentów, którymi z kolei może być każda osoba fizyczna bądź też organizacja pozarządowa prowadząca działalność pożytku publicznego. Pomimo że celem ustawodawcy było, aby fundacje rodzinne zakładane były w celu zabezpieczenia członków rodziny fundatora, nie przewidziano w tym aspekcie żadnych ustawowych ograniczeń- fundator ma zatem wybór i wcale nie musi na beneficjenta ustanawiać członka rodziny.

Jak można założyć fundację rodzinną?

Proces założenia fundacji rodzinnej możemy sprowadzić do czterech kroków:

1. złożenie oświadczenia o ustanowieniu fundacji rodzinnej przed notariuszem w akcie założycielskim lub w testamencie;
2. sporządzenie statutu zawierającego reguły działania fundacji;
3. przekazanie majątku na fundusz założycielski w wysokości przynajmniej 100 tys. zł.;
4. ustanowienie organów fundacji oraz wpisanie fundacji do prowadzonego przez sąd rejestru fundacji rodzinnych.

Dozwolona działalność.

Nadrzędnym celem fundacji rodzinnej jest gromadzenie majątku i zarządzanie nim w interesie beneficjentów. W pierwotnej wersji projektu ustawy, fundacje były całkowicie pozbawione możliwości prowadzenia działalności gospodarczej. Ustawodawca zdecydował się jednak na kilka wyjątków dotyczących przede wszystkim tzw. pasywnej działalności.

Zatem, w oczekującym na wejście w życie brzmieniu przepisów, fundacja rodzinna ma prawo w ograniczonym zakresie prowadzić działalność gospodarczą. Przepisy regulują zamknięty katalog czynności, jakie może podejmować w tym zakresie.

Działalność gospodarcza fundacji rodzinnej będzie mogła dotyczyć:

• zbywania mienia, którego jest posiadaczem lub właścicielem, o ile mienie to nie zostało nabyte wyłącznie w celu dalszego zbycia;
• najmu, dzierżawy lub udostępniania na innej podstawie mienia, którego jest posiadaczem lub właścicielem;
• przystępowania i uczestnictwa w spółkach handlowych, funduszach inwestycyjnych, spółdzielniach oraz podmiotach o podobnym charakterze mających swoją siedzibę w kraju lub zagranicą;
• nabywania i zbywania papierów wartościowych, instrumentów pochodnych i praw o podobnym charakterze;
• udzielania pożyczek spółkom kapitałowym, w których fundacja rodzinna posiada udziały lub akcje, spółkom osobowym, w których fundacja rodzinna uczestniczy jako wspólnik, a także beneficjentom;
• obrotu zagranicznymi środkami płatniczymi należącymi do fundacji rodzinnej w celu dokonywania płatności związanych z działalnością fundacji;
• prowadzenia przedsiębiorstwa w ramach gospodarstwa rolnego.

Przekroczenie zakresu wymienionych czynności nie eliminuje fundacji rodzinnej z obrotu prawnego. Fundacja rodzinna nadal istnieje, jednakże z przychodów z określonych czynności płaci wyższy podatek.

Opodatkowanie fundacji rodzinnych.

Zanim jednak przejdziemy do opodatkowania sankcyjnego, zwróćmy uwagę jak z założenia opodatkowana jest fundacja rodzinna, gdyż przewidziane dla niej zasady brzmią obiecująco!

Najistotniejszą kwestią z perspektywy podatkowej, jest to, przychody z działalności gospodarczej prowadzonej przez fundację rodzinną, w zakresie określonym w wymienionym wyżej katalogu ustawowym, będą korzystać ze zwolnienia podmiotowego z podatku CIT.

Natomiast wyjście fundacji rodzinnej poza dozwolony zakres działalności oznacza opodatkowanie jej 25-procentową stawką CIT zamiast zwolnienia od opodatkowania, co świadczy o jej sankcyjnym charakterze.

Podobnie jak w przypadku spółek w estońskim CIT, fundacja rodzinna opodatkowuje dochód z dozwolonej działalności gospodarczej dopiero w momencie wypłaty świadczeń dla beneficjentów. Fundacja rozpoznaje swój obowiązek podatkowy i uiszcza podatek dochodowy od osób prawnych w wysokości 15%. Beneficjenci, z reguły, rozpoznają swój obowiązek podatkowy jako podatek dochodowy od osób fizycznych również w wysokości 15% przychodu. Niemniej, jednak jeśli beneficjentem jest osoba najbliższa (sam fundator, małżonek, wstępny, zstępny, rodzeństwo, pasierb, ojczym lub macocha), czyli zaliczana do grupy 0 w podatku od spadków i darowizn, to jest on zwolniony z tego podatku.

Podsumowując…

Warto zauważyć, że przychody z fundacji rodzinnej nie są uznawane za przychody związane z pracą. Nie podlegają również składkom na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne. Oznacza to, że 15% podatek dochodowy jest jedynym podatkiem, jaki trzeba uiścić od przychodów z fundacji rodzinnej.

Ponadto wskazać należy, że założenie fundacji rodzinnej oraz przekazanie do niej majątku nie będzie opodatkowane (brak PCC i CIT w tym zakresie).

Jak widzimy, opodatkowanie fundacji rodzinnej jest bardzo korzystne. Dlatego może to być interesująca opcja dla rodzinnych firm. Umożliwia neutralne podatkowe pomnażanie majątku i zachowanie własności firmy na długie lata. Jednak decyzja o utworzeniu fundacji powinna być starannie przemyślana i oparta na rzetelnej analizie celów, potrzeb i możliwości rodziny. Jak również na uwzględnieniu możliwych ryzyk i korzyści związanych z taką formą inwestycji.

 W przypadku jakichkolwiek pytań dotyczących opodatkowania fundacji rodzinnej służymy pomocą i zachęcamy do kontaktu.