Podatkowe skutki nabycia i sprzedaży certyfikatów CO2 w ramach kontraktów terminowych

Współczesny rynek energii oraz paliw gazowych, który podlega coraz większej presji regulacyjnej i środowiskowej, wymaga od przedsiębiorców podejmowania działań w celu zabezpieczenia ryzyk operacyjnych. W związku z tym, wiele firm zaczyna angażować się w obrót certyfikatami CO2 w ramach kontraktów terminowych. W niniejszym artykule przybliżamy kwestie podatkowe związane z nabyciem i sprzedażą tych certyfikatów, na podstawie jednej z interpretacji indywidualnych wydanych przez Dyrektora KIS (Interpretacja indywidualna z dnia 22 sierpnia 2023 r., sygn. 0111-KDIB3-1.4012.386.2023.4.IK).

Stan faktyczny

Wnioskodawca, Sp. z o.o., będący czynnym podatnikiem VAT, prowadzi działalność w zakresie handlu gazem ziemnym i energią elektryczną. Spółka zabezpiecza swoją działalność poprzez inwestycje w różnorodne instrumenty finansowe, w tym kontrakty terminowe, których instrumentem bazowym są pozwolenia na emisję gazów cieplarnianych, czyli certyfikaty CO2.

Spółka planuje rozszerzenie swojej działalności o nabywanie i sprzedaż certyfikatów CO2
w ramach kontraktów terminowych na rynku pozagiełdowym (OTC) oraz potencjalnie
na rynkach regulowanych. W związku z tym pojawiła się potrzeba uzyskania interpretacji podatkowej dotyczącej VAT.

Wątpliwości podatnika

Wnioskodawca zwrócił się do organu podatkowego z szeregiem pytań, które miały na celu wyjaśnienie kluczowych aspektów podatkowych związanych z transakcjami nabycia
i sprzedaży certyfikatów CO2. Pytania te dotyczyły m.in.:

1. Czy sprzedaż certyfikatów CO2 w ramach realizacji kontraktów terminowych dokonywana przez spółkę w ramach prowadzonej działalności gospodarczej stanowi świadczenie usług w rozumieniu art. 8 ust. 1 Ustawy o VAT?
2. Czy transakcje nabycia i sprzedaży certyfikatów CO2 w ramach kontraktów terminowych stanowią usługi, których przedmiotem są instrumenty finansowe,
   a które nie korzystają ze zwolnienia z podatku VAT na podstawie art. 43 ust. 16 Ustawy o VAT?
3. Czy za moment powstania obowiązku podatkowego w podatku VAT należy uznać moment realizacji kontraktów terminowych i dostarczenia certyfikatów CO2?
4. Czy spółka będzie miała prawo do odliczenia podatku VAT naliczonego z tytułu nabycia certyfikatów CO2 w ramach kontraktów terminowych?
5. Czy w przypadku rozliczenia z kontrahentem (spółką z Niemiec) nabycie
   i sprzedaż certyfikatów CO2 rozliczane „per saldo” będą stanowić dwa odrębne świadczenia dla celów VAT?

Stanowisko podatnika potwierdzone przez organ

Z przedstawionego przez spółkę stanowiska, które potwierdził i uzasadnił organ interpretacyjny, wynikają poniższe wnioski:

• Świadczenie usług – sprzedaż certyfikatów CO2 w ramach realizacji kontraktów terminowych należy traktować jako świadczenie usług, a nie dostawę towarów, zgodnie z art. 8 ust. 1 Ustawy o VAT. Certyfikaty te są bowiem instrumentami finansowymi, które nie stanowią rzeczy ani postaci energii. Transakcje te należy traktować jako przeniesienie praw majątkowych, co oznacza, że są usługami na gruncie podatku VAT.
• Brak zwolnienia z VAT – transakcje nabycia i sprzedaży certyfikatów CO2 nie korzystają ze zwolnienia z podatku VAT, ponieważ są to usługi związane
  z instrumentami finansowymi, których bazą są prawa majątkowe do emisji zanieczyszczeń. Zgodnie z art. 43 ust. 16 Ustawy o VAT, zwolnienie to nie ma zastosowania do takich transakcji. Z tego względu transakcje te podlegają opodatkowaniu podstawową stawką VAT w wysokości 23%.
• Moment powstania obowiązku podatkowego – obowiązek podatkowy w VAT powstaje w momencie realizacji kontraktów terminowych, tj. w chwili dostarczenia certyfikatów CO2.
• Prawo do odliczenia VAT – Spółka, jako czynny podatnik VAT, ma prawo do odliczenia VAT naliczonego z tytułu nabycia certyfikatów CO2, ponieważ transakcje te są związane z prowadzoną przez nią działalnością opodatkowaną i nie korzystają ze zwolnienia. Odliczenie VAT możliwe jest w zakresie, w jakim nabywane certyfikaty są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych. 

Ponadto organ uznał, że w przypadku rozliczenia z kontrahentem, w którym występują zobowiązania zarówno do sprzedaży, jak i nabycia certyfikatów CO2, dla celów VAT istnieją dwa odrębne świadczenia: nabycie certyfikatów przez spółkę
od kontrahenta oraz sprzedaż certyfikatów przez spółkę na rzecz kontrahenta. Oznacza to, że każda z tych transakcji musi być traktowana oddzielnie, a odpowiednie faktury powinny być wystawione przez każdą ze stron.

• Rozliczenia „per saldo” – w przypadku rozliczeń między stronami na zasadzie „per saldo”, każda transakcja nabycia i sprzedaży certyfikatów CO2 stanowi odrębne świadczenie, co oznacza, że należy osobno opodatkować każdą z tych czynności.

Podstawą opodatkowania w przypadku rozliczenia „per saldo” będzie cena sprzedaży certyfikatów CO2, a nie wynik finansowy (zysk) osiągnięty w ramach transakcji. Zgodnie z art. 29a ust. 1 Ustawy o VAT, podstawą opodatkowania jest wszystko,
co stanowi zapłatę, którą usługodawca otrzymał lub ma otrzymać z tytułu sprzedaży.
W związku z tym wartość netto sprzedanych certyfikatów jest podstawą do obliczenia VAT.

Podsumowanie

Reasumując, interpretacja indywidualna wydana przez Dyrektora KIS potwierdza, że nabywanie i sprzedaż certyfikatów CO2 w ramach kontraktów terminowych podlega opodatkowaniu VAT jako świadczenie usług. Transakcje te nie korzystają ze zwolnienia z VAT i należy je rozliczać według podstawowej stawki podatku w wysokości 23%. Kluczowym momentem dla rozliczenia VAT jest realizacja kontraktu, a podatnik ma prawo do odliczenia VAT naliczonego z tytułu tych transakcji.

Powyższe wnioski mogą być wartościowym drogowskazem dla podatników prowadzących działalność gospodarczą w tej branży w przypadku podobnych wątpliwości. Niemniej jednak należy z ostrożnością stosować przedstawione w niej stanowisko bezpośrednio w swojej firmie, gdyż interpretacja pełni funkcję ochronną jedynie w stosunku do podatnika będącego jej wnioskodawcą. 

W przypadku wątpliwości pojawiających się w rozliczeniach Państwa przedsiębiorstwa, zapraszamy do kontaktu z naszymi ekspertami.