Ukryte zyski także w fundacjach rodzinnych

Kilka dni temu weszła w życie długo oczekiwana ustawa o fundacjach rodzinnych. Co ciekawe, w trakcie vacatio legis ustawodawca zdążył ją już znowelizować. Wśród wprowadzonych na ostatnią chwilę zmian należałoby zauważyć i docenić kilka korzystnych propozycji, jak na przykład obniżenie do 10% stawki PIT dla wypłat na rzecz beneficjentów z dalszej rodziny fundatora niż pierwotnie planowano, czy umożliwienie łączenia roli fundatora/ beneficjenta fundacji rodzinnej z rolą wspólnika w spółkach opodatkowanych estońskim CIT.

Niemniej jednak wspomniana nowelizacja wprowadziła do fundacji rodzinnej także małą „pułapkę”, znaną już podatnikom z przepisów o estońskim CIT, a mianowicie ukryte zyski. Nowe przepisy przewidują opodatkowanie fundacji rodzinnej 15% stawką CIT w przypadku zaistnienia świadczenia, które uznane zostanie za ukryty zysk. Jak mogliśmy przypuszczać, decyzja ta nie wywołała entuzjazmu wśród podatników, w szczególności biorąc pod uwagę negatywne doświadczenia co do ukrytych zysków nabyte z funkcjonowania estońskiego CIT.

Szukając jednak pozytywów w tej sytuacji, możemy zauważyć, że w przeciwieństwie do regulacji znanych z ryczałtu od dochodów spółek, przepisy o ukrytym zysku dla celów fundacji rodzinnych przewidują zamknięty katalog świadczeń, które będą uznane za ukryty zysk. Oznacza to, że świadczenia niewymienione w ustawowym katalogu, nie mogą zostać zakwalifikowane do tej kategorii. A to istotnie ogranicza swobodę interpretacyjną organów podatkowych.

Lista zawiera 6 pozycji, na które składają się:

1. odsetki, prowizje, wynagrodzenia i inne opłaty od jakiegokolwiek rodzaju pożyczki udzielonej fundacji rodzinnej przez beneficjenta, fundatora lub podmiot powiązany z beneficjentem, fundatorem lub fundacją rodzinną;
2. darowizny lub inne nieodpłatne lub częściowo odpłatne świadczenia (inne niż świadczenia dokonane zgodnie ze statutem i listą beneficjentów) przekazane, bezpośrednio lub pośrednio, na rzecz beneficjenta, fundatora, podmiotu powiązanego z beneficjentem, fundatorem lub fundacją rodzinną;
3. świadczenia na rzecz beneficjenta, fundatora lub podmiotu powiązanego z beneficjentem, fundatorem lub fundacją rodzinną z tytułu:

a) usług doradczych, księgowych, badania rynku, usług prawnych, usług reklamowych, zarządzania i kontroli, przetwarzania danych, usług rekrutacji pracowników i pozyskiwania personelu, gwarancji i poręczeń oraz świadczeń o podobnym charakterze,

b) wszelkiego rodzaju opłat i należności za korzystanie lub prawo do korzystania z praw lub wartości, o których mowa w art. 16b ust. 1 pkt 4-7 ustawy o CIT (m.in. autorskie prawa majątkowe, licencje);

4. różnicę między wartością rynkową transakcji określoną zgodnie z art. 11c a ustaloną ceną tej transakcji – w przypadku innych niż określone w punkcie 3 transakcji między fundacją rodzinną a beneficjentem, fundatorem, podmiotem powiązanym z beneficjentem, fundatorem lub fundacją rodzinną;

5. pożyczkę udzieloną przez fundację rodzinną beneficjentowi w tej części, która podlegała zwrotowi w danym roku podatkowym i nie została zwrócona do dnia upływu terminu złożenia deklaracji, o wysokości osiągniętego dochodu za ten rok podatkowy;

6. pożyczkę udzieloną przez fundację rodzinną beneficjentowi na okres co najmniej 10 lat albo na okres krótszy niż 10 lat, jeżeli ostateczny termin obowiązywania umowy wyniósł co najmniej 10 lat.

Opodatkowania zarządzania fundacją przez członków zarządu.

Choć definicja ukrytych zysków w przepisach o fundacjach rodzinnych nie jest tożsama z tą znaną z regulacji estońskiego CIT, to motywacja ustawodawcy do wprowadzenia tej instytucji była podobna. W obu przypadkach ustawodawca dążył do tego, aby podatnicy nie dokonywali w sposób inny niż preferowany w ustawie, transferów środków na rzecz beneficjentów, pod rygorem opodatkowania takiego świadczenia.

Szczególną uwagę chcielibyśmy zwrócić na problem opodatkowania przypadku zarządzania fundacją przez członków zarządu, takich jak beneficjent, fundator czy podmioty powiązane z nimi lub z samą fundacją. Z literalnej treści przepisów wynika bowiem, że wynagrodzenie za świadczenie usług zarządzania i kontroli przez takie podmioty będzie stanowiło ukryty zysk podlegający opodatkowaniu 15% stawką CIT. Oczywiście możliwe jest także nieodpłatne pełnienie funkcji. Jednakże nie rozwiązuje to problemu opodatkowania, gdyż w takim przypadku po stronie fundacji powstanie przychód z tytułu nieodpłatnych świadczeń. W rezultacie wydaje się zatem, że każda forma zaangażowania fundatora w zarząd fundacji rodzinnej, będzie wpływała na opodatkowanie jej podatkiem CIT.

Istnieje nadzieja, że organy podatkowe przyjmą podobną koncepcję, jaka obecnie funkcjonuje w przypadku zarządzania spółkami. W takim przypadku problem nieodpłatnego świadczenia nie występuje, gdy członek zarządu jest wspólnikiem, akcjonariuszem lub pracownikiem takiego wspólnika, lub akcjonariusza. Być może organy podatkowe przyjmą analogiczne podejście w odniesieniu do beneficjenta fundacji rodzinnych. Jednakże, w tej chwili jest jeszcze zbyt wcześnie, aby to przewidzieć. Musimy zaczekać na pierwsze stanowiska organów w tej kwestii.

Podsumowując…

Przyjęte w ostatnim czasie rozwiązania częściowo uporządkowują strukturę fundacji rodzinnych, ograniczając możliwość wykorzystania ich jako narzędzia optymalizacyjnego. Jednakże trudno oprzeć się wrażeniu, że jest to osiągane kosztem skomplikowania przepisów dotyczących fundacji rodzinnych oraz koniecznością analizowania wszelkich transakcji z beneficjentami, fundatorem i innymi powiązanymi podmiotami, w celu potencjalnego wykrycia ukrytych zysków.

Bieżąco monitorujemy postępy związane z ustawą o fundacjach rodzinnych i czekamy na pierwsze interpretacje organów odpowiedzialnych za jej stosowanie. Oczywiście, będziemy na bieżąco informować Państwa o wszystkich istotnych wydarzeniach w tej sprawie.