Fundacja rodzinna, czyli nowe rozwiązanie prawno-podatkowe, jakie przygotował nam ustawodawca, z założenia ma stanowić realne wsparcie dla firm rodzinnych w planowaniu i przeprowadzaniu procesów sukcesyjnych. Oprócz korzystnych zasad opodatkowania przychodów, o których pisaliśmy dla Państwa w jednym z poprzednich artykułów, pojawia się wiele niejasnych kwestii podatkowych związanych z funkcjonowaniem takiej fundacji. Jedne z nich dotyczą VAT.

Oprócz tego, że opodatkowanie VAT fundacji rodzinnych odbywa się w oparciu o krajowe przepisy ustawy o VAT, oczekujące na wejście w życie przepisy ustawy o fundacjach niewiele więcej mówią na ten temat. Otrzymujemy jednak od Państwa wiele pytań w zakresie opodatkowania VAT fundacji rodzinnych. Dlatego jeszcze przed wejściem w życie nowych przepisów, chcielibyśmy wyjść Państwu naprzeciw. Podejmujemy próbę odpowiedzi na najczęściej pojawiające się wątpliwości w tej kwestii.

Opodatkowanie wnoszonych wkładów.

Pierwsze wątpliwości odnoszą się już do etapu zakładania fundacji. Zgodnie z brzmieniem przepisów, fundator, będący osobą fizyczną, powinien wnieść do fundacji rodzinnej na pokrycie funduszu założycielskiego mienie o wartości określonej w statucie (jednak nie niższej niż 100 000 zł). O ile oczywiste jest, że wniesienie wkładu w formie pieniężnej jest obojętne z punktu widzenia VAT, o tyle w przypadku wniesienia do fundacji majątku rzeczowego pojawia się wątpliwość. Czy taką czynność należy objąć VAT?  

Jak wspomnieliśmy na wstępie, przepisy o fundacjach rodzinnych nie przewidują nowych zasad opodatkowania VAT, adresowanych specjalnie do tych podmiotów. W rezultacie wniesienie majątku do fundacji powinno być rozpatrywane w oparciu o standardowe przepisy ustawy o VAT. Oznacza to, że dla określenia obowiązku podatkowego w VAT podstawowe znaczenie będzie miała odpowiedź na pytanie. Czy fundator jest podatnikiem VAT w odniesieniu do czynności wniesienia wkładów? Odpowiedź na nie wymaga analizy indywidualnej sytuacji podatnika.

Zgodnie z zasadą generalną, jeżeli majątek wnoszony jest przez osobę fizyczną niebędącą podatnikiem VAT, czynność ta będzie poza zakresem VAT. Natomiast jeżeli majątek wnosi fundator prowadzący działalność w rozumieniu przepisów o VAT, wówczas należy przejść do analizy bardziej szczegółowych kwestii w świetle przepisów ustawy o VAT. Można bowiem przypuszczać, że taka czynność będzie podlegała VAT.

VAT- ale na jakich zasadach?

Warto zwrócić szczególną uwagę na okoliczność, że w przypadku fundatora fundacji rodzinnej, w przeciwieństwie do wspólników spółek handlowych, nie otrzymuje on żadnej korzyści majątkowej za wniesiony wkład. Dlatego opodatkowanie powinno odbyć się na zasadach dotyczących darowizn, zgodnie z art. 7 ust. 2 ustawy o VAT. Nakłada on na podatnika obowiązek opodatkowania nieodpłatnej dostawy towarów, jeśli przysługiwało mu prawo do odliczenia podatku naliczonego. W rezultacie, jeśli fundator przekaże fundacji rodzinnej towary, przy których odliczył podatek naliczony, konieczne będzie ustalenie podatku należnego.

Prawo odliczenia VAT przez fundację.

W przypadku opodatkowania VAT-em wkładu rzeczowego wnoszonego do fundacji rodzinnej, pojawia się pytanie, czy fundacja będzie miała prawo do odliczenia podatku VAT z tego tytułu. Jeśli zastosuje się odpowiednio zasady dotyczące opodatkowania VAT darowizny, to w konsekwencji fundacja nie będzie mogła odliczyć podatku VAT naliczonego na wniesionym majątku. A podatek VAT będzie dodatkowym kosztem związanym z założeniem fundacji.

Podstawa opodatkowania VAT

Skoro fundator nie uzyskuje w zamian za wnoszony majątek żadnych aktywów, którym można by było przypisać rolę wynagrodzenia, pojawia się również problem, w oparciu o jaką wartość określić podstawę opodatkowania VAT. Odpowiednie zastosowanie w takim przypadku znajdzie przepis art. 29a ust. 2 ustawy o VAT, w myśl którego podstawą opodatkowania będzie cena nabycia towarów lub towarów podobnych, a gdy nie ma ceny nabycia – koszt wytworzenia, określone w momencie tej dostawy towarów.

Status fundacji na gruncie VAT

Oprócz powyższych kwestii opodatkowania VAT czynności wnoszenia mienia na pokrycie funduszu założycielskiego, warto wspomnieć, że fundacja rodzinna będzie mogła zarejestrować się jako czynny podatnik VAT. Zarówno w zakresie działalności dozwolonej np. zbywania mienia (o ile mienie to nie zostało nabyte wyłącznie w celu odsprzedaży), jak i w szerszym zakresie (przy czym wówczas ustawa uniemożliwia korzystanie z preferencji w CIT). Nie ma także przeciwwskazań, aby fundacja posiadała status podatnika VAT zwolnionego. W szczególności, że ustawa wprost przewiduje możliwość prowadzenia przez fundację działalności zwolnionej przedmiotowo z VAT (udzielanie pożyczek).

Poruszone w dzisiejszym artykule kwestie opodatkowania fundacji rodzinnych, z pewnością są tylko wierzchołkiem góry lodowej pytań, które pojawią się po wejściu ustawy o fundacji w życie. Wiele z nich wyjaśni praktyka stosowania przepisów, a być może nawet objaśnienia Ministerstw Finansów. Oczekując na wejście w życie nowych przepisów, nie pozostajemy jednak bierni i staramy się pomóc Państwu w przygotowaniach do zarządzania tą nową formą prawną, jaką jest fundacja rodzinna 😊

Jeśli mają Państwo konkretne problemy lub pytania dotyczące zakładania i prowadzenia fundacji rodzinnej, chętnie służymy pomocą.  Zachęcamy do kontaktu z nami drogą mailową lub telefoniczną, aby uzyskać więcej informacji na temat naszych usług i możliwości pomocy w zakresie fundacji rodzinnych.