Konsekwencje podatkowe łączenia przez przejęcie spółek będących podatnikami CIT

Łączenie spółek to ważny proces w świecie biznesu, który może przynieść liczne korzyści. Spółki decydują się na łączenie z różnych powodów. Wśród nich dominuje chęć skoncentrowania kapitału, rozszerzenia swojego udziału na rynku, zdobycia nowych technologii, lepszych metod zarządzania od spółki, którą przejmują czy zdobycie łatwiejszego dostępu do finansowania.

Jednakże należy pamiętać, że każda decyzja biznesowa niesie ze sobą pewne konsekwencje podatkowe. Łączenie spółek nie jest wyjątkiem. Zmiany w strukturze organizacyjnej mogą wpłynąć na obowiązki podatkowe przedsiębiorstwa.

W niniejszym artykule przyjrzymy się bliżej konsekwencjom podatkowym transakcji połączenia przez przejęcie spółek będących podatnikami CIT. Chcemy pomóc przedsiębiorcom podejmować bardziej świadome i przemyślane decyzje w tym obszarze.

Skutki w CIT

Przy łączeniu się dwóch spółek podlegających ustawie o CIT istnieje możliwość, że po stronie spółki przejmującej powstanie zobowiązanie podatkowe na gruncie podatku CIT. Art. 12 ust. 1 pkt 8c CIT stanowi bowiem, że przychodem spółki jest ustalona na dzień łączenia wartość majątku spółki przejmowanej otrzymanego przez spółkę przejmującą.

Powyższe nie oznacza, że w przypadku każdej fuzji wystąpi konieczność zapłaty podatku. Wręcz przeciwnie! Można powiedzieć, że na gruncie CIT zasadą jest neutralność łączenia się spółek. Decydują o niej kolejne ustępy cytowanego artykułu.

Zgodnie z ich treścią, do przychodów nie zalicza się: 

• wartości majątku spółki przejmowanej otrzymanego przez spółkę przejmującą odpowiadającej wartości emisyjnej udziałów (akcji) przydzielonych udziałowcom (akcjonariuszom) spółek łączonych, a także
• wartości majątku spółki przejmowanej, odpowiadającej procentowemu udziałowi spółki przejmującej w kapitale zakładowym spółki przejmowanej lub dzielonej, otrzymanego przez spółkę przejmującą posiadającą w kapitale zakładowym spółki przejmowanej lub dzielonej udział w wysokości nie mniejszej niż 10%.

W zakresie neutralności podatkowej fuzji decydujące będzie więc przede wszystkim to, czy i w jakiej wysokości spółka przejmująca posiada udziały w spółce przejmowanej. Jeśli spółka przejmująca posiada 100% udziałów w kapitale zakładowym spółki przejmowanej, to wyłączeniu z przychodów podlega wówczas 100% wartości majątku spółki przejmowanej. W konsekwencji, w takim przypadku, spółka przejmująca nie osiąga żadnego przychodu i połączenie spółek będzie neutralne podatkowo.

Skutki w PIT

Z perspektywy udziałowca (osoby fizycznej) spółek podlegających łączeniu, zdarzenie to jest neutralne podatkowo. Przynajmniej tymczasowo- w momencie łączenia spółek.

W myśl przepisów ustawy o PIT, w przypadku połączenia spółek dochód wspólnika spółki przejmowanej, stanowiący nadwyżkę wartości emisyjnej udziałów (akcji) spółki przejmującej przydzielonych wspólnikowi spółki przejmowanej nad wydatkami na nabycie lub objęcie udziałów (akcji) w spółce przejmowanej, nie podlega opodatkowaniu w momencie połączenia spółek. Zatem po stronie wspólnika nie wystąpi przychód podatkowy w przypadku łączenia spółek.

Nie oznacza to, że przysporzenie w ogóle pozostanie poza zakresem opodatkowania. Obowiązek podatkowy może wystąpić później. W przypadku odpłatnego zbycia udziałów nabytych w wyniku ww. połączenia. Sam fakt połączenia się spółek, będzie jednak dla ich wspólników zdarzeniem neutralnym podatkowo w momencie połączenia.

Skutki w VAT

Neutralność połączenia spółek występuje również na gruncie podatku od towarów i usług. W myśl przepisów ustawy o VAT, nie podlega opodatkowaniu VAT transakcja zbycia przedsiębiorstwa lub zorganizowanej części przedsiębiorstwa (ZCP). Zatem, w sytuacji, gdy w wyniku fuzji spółka przejmująca otrzymuje przedsiębiorstwo lub ZCP, zdarzenie to nie powoduje obowiązku zapłaty VAT.

Należy natomiast mieć na uwadze, że spółka przejmująca będzie sukcesorem zarówno praw, jak i obowiązków spółki przejmowanej wynikających z VAT. W praktyce oznacza to m.in., że zobowiązana będzie do zapłaty VAT, jeżeli taki obowiązek ciążył na tym podmiocie w chwili połączenia. oraz składania korekt deklaracji VAT i JPK złożonych pierwotnie przez spółkę przejmowaną za okresy rozliczeniowe sprzed połączenia. Będzie również uprawniona do odliczenia VAT, jeżeli takie prawo przysługiwało przejętej spółce.

Skutki w PCC

W związku z procesem połączenia mogą pojawić się obowiązki podatkowe w podatku od czynności cywilnoprawnych (PCC). Wysokość tych obciążeń będzie zależała od kilku czynników, w tym m.in. od rodzaju połączenia, od uczestniczących w nim podmiotów oraz od zapłaconego uprzednio podatku.

Zasadą jest, że podatkowi PCC podlegają umowy spółki i zmiany umów spółki, jeżeli powodują podwyższenie podstawy opodatkowania tym podatkiem. Za zmianę umowy spółki uważa się zaś m.in. łączenie spółek, jeżeli jego wynikiem jest podwyższenie kapitału zakładowego spółki. Opodatkowaniu PCC nie podlegają natomiast umowy spółki związane z łączeniem spółek kapitałowych, a także zmiany takich umów.

Z powyższych zasad wynika, że regulacji PCC podlegać będzie tylko taki przypadek fuzji, w której uczestniczy spółka osobowa, i to tylko wtedy, gdy w wyniku połączenia dojdzie do podwyższenia kapitału zakładowego. W przeciwnym przypadku obowiązek na gruncie PCC nie wystąpi.

W przypadku połączenia spółek, które kwalifikują się do opodatkowania PCC, wskazać należy, że podstawę opodatkowania PCC stanowić będzie wartość kapitału zakładowego spółki kapitałowej powstałej w wyniku połączenia z uwzględnieniem zwolnienia z art. 9 pkt 11 lit. a) Ustawy o PCC (zwolnienie dotyczy części wkładów uprzednio opodatkowanych).

Podsumowując, obowiązek zapłaty PCC w stawce 0,5% wystąpi tylko w przypadku, gdy:

• stroną transakcji jest spółka osobowa,
• w wyniku połączenia dochodzi do podwyższenia kapitału zakładowego,
• wartość kapitału zakładowego spółki przejmującej jest wyższa niż suma uprzednio opodatkowanych PCC wkładów do spółki osobowej i kapitału zakładowego spółki przejmującej.

W innym przypadku nie wystąpi obowiązek zapłaty PCC.

O czym jeszcze należy pamiętać?

Poza omówionymi wyżej konsekwencjami podatkowymi należy także poddać analizie kwestie dotyczące sukcesji amortyzacji czy rozliczania strat podatkowych spółki przejmowanej. Nie można również zapomnieć, że połączenie i w ramach połączenia przejęcie spółki powiązanej stanowi transakcję kontrolowaną, do której mogą mieć zastosowanie regulacje w zakresie cen transferowych.

Podsumowując, podczas przygotowań do fuzji dwóch firm warto zwrócić uwagę na potencjalne skutki podatkowe wynikające z obowiązujących przepisów podatkowych. Jednocześnie istotne jest, aby takie restrukturyzacje miały uzasadnione podstawy ekonomiczne, a cel nie był wyłącznie związany z uzyskaniem korzyści podatkowej lub uniknięciem opodatkowania.

Jeśli mają Państwo dodatkowe pytania dotyczące konsekwencji podatkowych procesów restrukturyzacyjnych w spółkach, zachęcamy do kontaktu z nami. Jesteśmy gotowi udzielić bardziej szczegółowych wyjaśnień i konsultacji w tej dziedzinie.